Atik pibliye an kreyòl pou sansibilize Ayisyen sou kesyon anviwònman-an |
||
La Tè bèl ti planèt nou-an
| Sa vle di tout
sa nou ape gade yo la, nap pale de tou sa nou kapab wè ak je nou e ak lòt
aparèy nou voye nan syèl la, se yon bann objè san vi yo ye. Se yon bann wòch ki
nan yo ou kapab pwan planèt Mas, kom egzanp,
se gaz ki nan yo tankou planèt Jipitè, gen
sa menm se dife yoye tankou Solèy la. Yo pa gen sa ki pi enpòtan-an tankou
dlo. Dlo se sa ki bay la vi. Le jou lòm
ta dekouvri yon planèt ki gen dlo ladan li, e byen tout rechèch lòm prale
dirije sou planèt sa-a, paske yo deja konnen rezilta yo prale twouve. Yo atann
yo, planèt sa-a kapab gen la vi ladan li. Se ta va pi bèl dekouvèt lòm ta kapab
fè. Eske nou
konnen ki sa sa vle di ? Mwen pa kwè nou konnen vre. E byen sa vle di, se
nou sèl nan linivè ki konsyan le mond egziste. Si la tè disparèt, le mond ap
sanse disparèt tou. Pap genyen okenn lespri ki pou panse li egziste. Sa se yon
gwo pwoblèm filozofik tou lòm pa fin kapab rezoud. Paske anpil moun kwè se
lèspri ki kreye la matyè e anpil lòt moun kwè san la matyè pa ka gen lespri.
Nou pap rete chita sou kessyon sa-a, men nou espere sa va fè anpil moun
reflechi. Ki sa la tè
reprezante kounou yè-a nan linivè ? Lè nou di kounou yè-a, nou vle pale
degre konèsans lòm nan moman sa-a. Si nou pran tout lamerik di nò, la tè
reprezante yon ti tèt epeng. Si yon moun
vle chèche la tè nan ti pati linivè nou konnen-an, li prale chèche anpil. Li
kapab pa janm twouve li, paske se plizyè milya planèt li gen devan li. Planèt
ki pi lwen-an, nou wè-a, si nou ta vle voye yon moun ladan li, fòk astronòt sa-a
ta kapab viv 80 milyon lane anvan li ta kapab rive. Lè li rive li prale wè ak
teleskop li lòt planèt ki pi lwen toujou, fok li ta kapab viv 80 milyon lot lane
pou li ka touche yo. Sèl bagay, nou ta va espere, li wè yonn ki tankou la tè,
ki gen la vi ladann. Pa bliye 22
avril se jounen la tè, se yon fwa nan yon ane nou fete fèt li, men mwen kwè se
chak jou pou nou ta panse a la tè. Se byen ki plis presye nou genyen. San li
nou pa kapab egziste. Egoyis an nou fè nou paka panse jan nou ta dwe panse. Nan tout sitiasyon nou toujou wè tèt nou anvan tout lòt bagay. Nou kreye
kriz sou kriz, sa pa di nou anyen. Nou kontinye nan kraze brize-a, kom si la
vi-a se konsa li dwe ye. Nap plenyen pou
mizè, pou maladi, pou lignorans yon moun ou byen plizyè moun, le jou la tè ap
ban nou pwoblèm nap bliye tout sa-yo, pou nou rele anmwe sekou, mwen espere li pap twò ta.
Sove la tè se
jodi-a menm pou nou konmanse e se chak jou pou nou poze jès nan sans sa-a si nou vle la tè viv pi lontan. Par Marc Sévère
| 14 avril 2009 Atik sa-a, se kontribisyon nou nan devlopman lang kreyòl-la |